ความจริงที่คุณอาจะยังไม่รู้เกี่ยวกับ "เส้นผม"
เส้นผม เป็นเสมือนอีกอวัยวะหนึ่งที่สร้างความมั่นใจให้กับเรา เมือเราพบปะผู้คนสิ่งที่คนมองอันดับแรก คือ หน้าตา รองลงมาคือ “เส้นผม” หากคนที่มีหน้าตา ทรงผมที่ดี สะอาด น่ามอง ก็ยิ่งเพิ่มโอกาสที่ดีต่อตนเองมากขึ้น เช่น ดารา เน็ตไอดอล เป็นต้น ดังนั้นก่อนที่เราจะมาดูแลเส้นผมกัน ควรที่จะรู้จักก่อนว่า “เส้นผม” ที่อยู่บนศีรษะของเรานั้น มันคืออะไร?
เส้นผม คือ ขนที่งอกปกคลุมหนังศีรษะของมนุษย์ เป็นเคราตินที่ประกอบด้วยกรดอะมิโน และแร่ธาตุ C, H, N, P และ S ผมถูกแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ เส้นผม (hair shaft) เป็นส่วนที่งอกเหนือหนังศีรษะ และรากผม (hair root) เป็นส่วนที่ฝังอยู่ใต้หนังศีรษะ
เส้นผม (hair shaft) เป็นส่วนที่งอกเหนือหนังศีรษะ เป็นเซลล์ส่วนที่ตายแล้ว ไม่มีชีวิต และความรู้สึก มีลักษณะโครงสร้างภายในต่างกันไปสำหรับผมชนิดต่างๆ ทำให้ปรากฏให้เห็นภายนอกได้ต่างกัน เช่น ผมเหยียดตรง ผมหยักศก ผมสีดำ ผมสีบรอนด์ ผมสีน้ำตาล เป็นต้น
รากผม (hair root) เป็นส่วนที่ฝังตัวอยู่ในเนื้อเยื่อของหนังศีรษะ ซึ่งมีรูปทรงเหมือนหลอดปากแคบเรียกว่าต่อมรากผม (hair follicle) ตอนล่างสุดของรากผมมีลักษณะโป่งออกเป็นกระเปาะเปิด เป็นโพรงเว้าเข้าด้านใน รูปร่างคล้ายคีม เรียกว่า hair bulb รากผมตั้งอยู่บนฐานซึ่งเป็นเนื้อยึดต่อ (connective tissue) ลักษณะคล้ายนิ้วมือยื่นเข้าไปในโพรงของ hair bulb เรียกว่าปุ่มปลายแหลม (papilla) ดังนั้นต่อมรากผมแต่ละต่อมจะมีปุ่มปลายแหลม 1 อันเสมอ ปุ่มนี้มีความสำคัญมากต่อการเจริญเติบโตของเส้นผม เพราะเป็นส่วนที่มีโลหิต และเส้นประสาทมาเลี้ยงทำให้เซลล์รากผมมีการเจริญแบ่งตัว เกิดเซลล์ใหม่ของผมขึ้นเรื่อยๆ คนที่หัวล้านมีสาเหตุมาจากเซลล์ของปุ่มปลายแหลมนี้ตาย หรือฝ่อไป ผมจะขาดอาหาร และหลุดร่วงโดยไม่มีการงอกใหม่ ทุกๆ ต่อมรากผมจะมีต่อมน้ำมัน (sebaceous gland) มาต่อ และหุ้มห่อไปจนสุดที่ปากรูขุมขน เพื่อสร้างน้ำมัน (sebum) ออกมาหล่อลื่นทำให้เส้นผมอ่อนนุ่ม มันเงา ดังนั้นคนที่ผมแห้งมีสาเหตุมาจากต่อมน้ำมันสร้างน้ำมันออกมาน้อยเกินไป ในทางตรงกันข้ามถ้าต่อมน้ำมันทำงานมากเกินไป จะทำให้เส้นผมมีสภาพที่เรียกว่าผมมัน ซึ่งอาจเป็นสาเหตุหนึ่งของรังแคน้ำมัน (oil dandruff) ได้
เส้นผม มี 3 องค์ประกอบ
- เกล็ดผม คือชั้นนอกสุดของ “เส้นผม” ประกอบขึ้นจากเซลล์เคราตินที่เรียงซ้อนกันหลายชั้น หน้าที่หลักของเกล็ดผมคือปกป้องเนื้อผมจากการถูกทำลาย สภาวะของเกล็ดผมมีผลต่อความแข็งแรงของเส้นผม เนื่องจากเกล็ดผม เป็นส่วนที่เรามองเห็นและสัมผัสและเป็นตัวกำหนดลักษณะของเส้นผม เช่น ความเรียบลื่น ความเงางาม และความยากง่ายในการจัดทรง เมื่อเกล็ดผมถูกทำลายผมจะดูไม่เงางาม แห้งเสีย และชี้ฟู เกล็ดผมสุขภาพดี จึงเป็นหัวใจสำคัญสู่การมีผมสวย
- เนื้อผม ภายใต้ชั้นเกล็ดผมคือเนื้อผม ซึ่งเป็นองค์ประกอบส่วนใหญ่ของเส้นผมเนื้อผมประกอบด้วยเส้นใยเคราตินสายยาวหลายสายที่ยึดเกาะกันด้วยกาวธรรมชาติของเส้นผม ที่เรียกว่า เซลล์เมมเบรน คอมเพล็กซ์ (Cell membrane complex) ความแข็งแรง ความยืดหยุ่นและผิวสัมผัสของเส้นผมถูกกำหนดโดยเนื้อผม นอกจากนี้ ในเนื้อผมยังมีเม็ดสีเมลานิน ซึ่งเป็นตัวกำหนดสีผม ถ้าเนื้อผมถูกทำลาย เส้นผมจะอ่อนแอ และเปราะบางทำให้ขาดร่วงได้ง่ายและการเกิดผมแตกปลาย
- แกนผม ที่ใจกลางของเส้นผมคือแกนผม ซึ่งมีโครงสร้างเปิดเป็นรูกลวง แต่อาจไม่ได้มีอยู่ตลอดความยาวของเส้นผม โครงสร้างที่เป็นรูกลวง เพิ่มความหนาให้กับผม
ทำไมผมถึงยาว?
เส้นผม งอกออกจากต่อมรากผมที่อยู่ในหนังศีรษะ ในขณะที่ต่อมรากผมผลิตเซลล์ผมใหม่ เซลล์เก่าจะถูกดันออกผ่านทางด้านบนของผิวหนัง ผมยาวขึ้นในอัตราประมาณ 6 นิ้ว หรือ 15 เซนติเมตรต่อปี บนศีรษะของผู้ใหญ่มีเส้นผมเฉลี่ยประมาณ 100,000 ถึง 150,000 เส้น และในแต่ละวันเส้นผมจะหลุดร่วงออกได้มากถึง 100 เส้น คนปกติในวัยผู้ใหญ่ จะมีต่อมรากผมประมาณ 5 ล้านต่อม และลดจำนวนลงเมื่ออายุมากขึ้น สำหรับวัยรุ่นจะมีเส้นผมประมาณ 615 เส้นต่อตารางเซนติเมตร และลดลงเหลือ 435 เส้น เมื่ออายุ 80 ปี แต่คนหัวล้านจะมีเส้นผม หรือต่อมรากผมไม่เกิน 306 เส้นต่อตารางเซนติเมตร ถ้าหัวล้านมาก จำนวนต่อมรากผมจะยิ่งน้อยลง
สภาพของเส้นผม
- ผมแห้ง (dry hair) เส้นผมมีลักษณะกรอบหยาบกระด้าง แห้ง ไม่เงางาม ขาดง่าย และเปราะ เนื่องจากเส้นผมขาดน้ำมัน (lipid และ lipoprotine) และความชุ่มชื้น หรือเกิดจากสภาพผิวชั้นนอก (cuticle) ถูกทำลายไปจากความเป็นด่างมากเกินไปของแชมพูสระผม หรือจากการเป่าผมบ่อยๆ
- ผมมัน (oily hair) เส้นผมมีลัษณะมันเยิ้ม มองดูคล้ายสกปรก ไม่มีชีวิตชีวา ไม่ยืดหยุ่น เกิดจากต่อมน้ำมันมากเกินไป และเป็นสาเหตุหนึ่งของรังแคน้ำมันด้วย
- ผมธรรมดา (normal hair) เป็นเส้นผมที่มีสุขภาพดี แลดูมีน้ำหนัก อ่อนสลวย เงางามเป็นประกาย มีน้ำหนักจัดทรงง่าย
หากมีความสนใจอื่นๆ เกี่ยวกับเส้นผม สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ใน สาระน่ารู้จาก Jhair หรือ ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญทางด้านเส้นผม คลิก
